Reflectie fractievoorzitter Calle Janssen op het debat sociaal domein en specifiek over de vergrijzing
We staan in Nederland aan de vooravond van een stille maar gigantische crisis. Een crisis die al jaren wordt aangekondigd, maar waar we collectief nog steeds onze ogen voor sluiten. De vergrijzing dendert op ons af. En in gemeenten zoals het prachtige Lochem, waar ik woon, is dat geen abstract toekomstbeeld, maar dagelijkse realiteit. Lochem staat in de top tien van meest vergrijsde gemeenten van Nederland. Landelijk werkt nu al één op de zes werkenden in de zorg. De échte vergrijzingspiek komt pas rond 2040.
Dat lijkt ver weg, maar dat is het niet. Wie een duurzaam zorgsysteem wil bouwen, moet tientallen jaren vooruitdenken. Dat doen we niet. Sterker nog: we blijven vasthouden aan systemen en idealen die ons voorbereiden op een situatie waarin zorg onuitvoerbaar, onbetaalbaar en onmenselijk wordt. Het tegenovergestelde van wat we willen bereiken met het warme, maar misleidende mantra: “zo lang mogelijk thuis blijven wonen.”*
De cijfers liegen niet.* Rapporten laten zien dat de vraag naar zorgpersoneel de komende decennia explosief stijgt. Als we niets veranderen, denderen we in sneltreinvaart tegen een muur aan. Het idee dat we binnen onze huidige beroepsbevolking voldoende mensen kunnen blijven vinden om de ouderenzorg op niveau te houden, is simpelweg niet realistisch. Als verpleegkundige zie en weet ik hoe zwaar de druk nu al is. Mensen lopen letterlijk op hun tandvlees. Het is economisch én sociaal niet haalbaar om op deze voet door te gaan.
Toch herhalen we dat mantra telkens opnieuw. Het klinkt sympathiek, maar het is een belofte die we niet kunnen waarmaken. Niet zonder de zorg kapot te lopen. Niet zonder mantelzorgers te overbelasten. En niet zonder ouderen uiteindelijk tekort te doen.
We hebben radicaal andere woonvormen nodig. Landelijk én juist in sterk vergrijsde gemeenten zoals Lochem. Niet over tien jaar, maar direct. Geclusterde woonvormen, hofjes, intergenerationele projecten: plekken waar ouderen zelfstandig kunnen leven, met eigen regie, maar wél met zorg dichtbij. Waar jongeren betaalbaar kunnen wonen en in ruil daarvoor kleine ondersteunende taken verrichten. Waar zorgpersoneel een woning kan vinden voor zichzelf en hun gezin, zodat zij hier kunnen blijven werken.
Geen terugkeer naar het bejaardenhuis of de zusterflat van vroeger, maar moderne varianten waarin hoogwaardige zorg, betaalbaarheid, nabijheid, ontmoeting en verbinding samenkomen. Woonvormen die sociale cohesie versterken, in plaats van ouderen geïsoleerd achter te laten in woningen die moeilijk, of helemaal niet, aanpasbaar zijn.
Daarbij moeten we eerlijk zijn: demografisch gezien kunnen we het niet volhouden met alleen de huidige Nederlandse beroepsbevolking. Zelfs als we meer jongeren verleiden tot de zorg, valt de rek er simpelweg uit. Daarom moeten we zorgvuldig, verantwoord en gericht kijken naar mensen uit andere regio’s of landen waar wél arbeidskracht beschikbaar is, specifiek voor essentiële beroepen zoals de ouderenzorg. Arbeidsmigratie ligt terecht onder vuur wanneer het gaat om sectoren die schade veroorzaken, maar voor vitale beroepen is selectieve, goed georganiseerde instroom cruciaal voor de leefbaarheid van onze dorpen en steden.
De politiek, ook op gemeentelijk niveau, moet hierin leiderschap tonen. Gronden aanwijzen voor nieuwe woonzorgconcepten. Investeren in zorg dichtbij huis. En opleidingen toegankelijk maken zodat meer jongeren kunnen instromen.
Wat mij ernstig zorgen baart, is dat zelfs nu, in een tijd van snel oplopende zorgdruk, politieke partijen voorstellen steunen die blijven leunen op het idee dat langer thuis wonen de prioriteit moet zijn. Dat klinkt sympathiek, maar het zijn gouden bergen die er niet zijn.
Als we nu niet kiezen voor moedige, toekomstgerichte oplossingen, dan wacht ons een systeem dat knapt. En dan zijn vooral de ouderen die we zo graag willen beschermen uiteindelijk de dupe.
Meer lezen of het debat terugkijken:
https://lochem.notubiz.nl/modules/6/moties,_amendementen_en_vragen/1099879?parent_event=1397729
